Niet winst, maar wel-zijn. Hoe Campus Henri Serruys ten onder ging aan privatisering

Op 1 november 2023 werd het laatste publieke ziekenhuis in Oostende geprivatiseerd. Het Henri Serruysziekenhuis in Oostende scheurde zich los van het AZ Sint-Jan in Brugge en fuseerde met het AZ Damiaan tot één groot Oostends ziekenhuis. We blikken terug op het hele defusiedossier en stelden vast hoe de natte droom van het stadsbestuur een nachtmerrie werd voor het Oostendse zorglandschap. 

De fratsen van Tommelein (Open VLD)

We keren terug in de tijd naar het jaar 2019. Na de gemeenteraadsverkiezingen komt er in Oostende een coalitie met Open VLD, N-VA, CD&V en Groen. In het bestuursakkoord staat dat de coalitie een groot eengemaakt ziekenhuis in Oostende wil. De voorbode van die eenmaking komt er op 30 augustus 2021, wanneer de thuiszorg geprivatiseerd wordt. 100 medewerkers van de huishoudhulp en poetsdiensten van het OCMW van Oostende worden overgedragen naar I-Mens vzw. Dat is voor burgemeester Tommelein echter niet voldoende. De volledige publieke zorg in Oostende moet eraan geloven en zes weken later wordt de defusie van het ziekenhuis Henri Serruys uit het AZ Sint-Jan aangekondigd. 

Een defusie? Ongezien!

De defusie was ongezien binnen het ziekenhuislandschap, want na de fusie tussen AZ Sint-Jan AV en AV Henri Serruys, bleef de laatste wel bestaan als rechtspersoon, maar hadden ze geen ziekenhuiserkenning meer. Daarnaast was al het personeel in het Oostends ziekenhuis in dienst van het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende.

Meteen groeit de bezorgdheid binnen ACOD, want een doorstart van Henri Serruys is nodig vooraleer het tot een fusie met AZ Damiaan kan komen. Er is ook geen duidelijk financieel beeld: Wat zal de inbreng van het Oostendse stadsbestuur zijn? Kan zij de kosten verbonden aan de defusie en de terugbetaling van de recente investeringen door AZ Sint Jan en een inbreng in AZ Oostende bekostigen?

Met de vele vragen rond de defusie kunnen ze in Oostende alvast niet wachten om te beginnen aan de gesprekken rond de fusie tussen de twee ziekenhuizen. In oktober 2022 wordt een statutenwijziging in het AZ Damiaan goedgekeurd, een kleine maand later volgt het Henri Serruys. De weg naar de privatisering ligt nu helemaal open en op 28 november 2022 wordt het AZ Oostende opgericht. 

De onderhandelingen: strijden op vier fronten

Wat zal er gebeuren met het personeel van Henri Serruys? Dat was de grote vraag voor de vakorganisaties, die zich opmaakten om te starten met de onderhandelingen voor een vlotte overstap vanuit het AZ Sint-Jan naar het AZ Oostende. Op 8 maart 2022 begonnen de informele gesprekken met het stadsbestuur van Oostende. Alleen hadden burgemeester Tommelein en zijn kompanen niet veel zin om gesprekken te formaliseren. Meer dan een jaar en een tiental informele gespreksrondes later, werd op 22 augustus 2023 voor het eerst een formeel overleg gehouden waarbij de afspraken voor het personeel van Henri Serruys konden worden vastgelegd. 

De onderhandelingen speelden zich af op vier fronten. Eerst en vooral diende de overdracht van het personeel van het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV naar de AV Henri Serruys geregeld te worden. Daarna kwamen de onderhandelingen voor de overdracht van de AV Henri Serruys naar de vzw AZ Oostende. Dan waren er ook nog informele gesprekken met AZ Damiaan voor het statuut van de nieuwe personeelsleden van AZ Oostende. Ten slotte moest er nog onderhandeld worden over de overdracht van de statutaire personeelsleden naar het OCMW Oostende en de daaruit terbeschikkingstelling aan het AZ Oostende.

De strijd op het eerste front verliep voor de vakorganisaties redelijk vlot. Het personeel behield alle verlof en overuren en er werden praktische afspraken gemaakt rond de uitbetaling van het loon, de eindejaarstoelage en het vakantiegeld. 

Op het tweede front werd de zogenaamde rugzak onderhandeld tussen de AV Henri Serruys en AZ Oostende. In die rugzak zitten alle loon- en arbeidsvoorwaarden die het personeel van het Henri Serruysziekenhuis kon meenemen naar het AZ Oostende. Denk bijvoorbeeld aan de regeling voor de statutairen, sociale voordelen, premies etc.

Op het derde front werden er ook nog informele gesprekken gevoerd met AZ Damiaan rond de voorwaarden voor het nieuwe personeel van het AZ Oostende. Daar waren de belangrijkste thema’s de uitbetaling van het loon, roosterbeleid en procedures rond arbeidsongeschiktheid. 

Op het laatste front is tot op heden nog altijd discussie. De statutaire personeelsleden werden gedetacheerd naar AZO, maar de discussie blijft wie de pensioenen van alle statutairen gaat betalen. 

Tijd voor actie!

ACOD LRB legde zich natuurlijk niet zomaar neer bij de privatisering van het laatste publiek ziekenhuis van Oostende. Samen met het gemeenschappelijk vakbondsfront, vonden in aanloop naar de uiteindelijke defusie heel wat verschillende acties plaats. In september 2021 verscheen er een open brief aan burgemeester Bart Tommelein, gevolgd door een petitieactie in de inkomhal van het Serruysziekenhuis. Eind mei 2022 was er ook een breed gedragen actie aan het AZ Sint-Jan in Brugge voor een sterk publiek ziekenhuis. Dit in het kader van de actiedag voor openbare diensten van ACOD. Eind 2022 dienden ACOD en ACV een bezwaarschrift in tegen de oprichting van de vzw AZ Oostende en in januari 2023 volgde ook nog een actie aan het stadhuis van Oostende. 

De gevolgen: de ondergang van Serruys

Sinds de privatisering van Serruys staat de kwaliteit van de zorg onder druk. Op VRT NWS verscheen op 18 april een artikel waarin verschillende getuigen praten over een toxische sfeer en veel wantrouwen. Sinds de fusie vertrokken al heel wat werknemers en de personeelsuitval door ziekte is niet te overzien. Ook de werkdruk is dramatisch toegenomen, de teams zijn er te klein en er is bijna geen marge meer om ziektes en verloven op te vangen. 

Recent voerde een extern bureau een audit uit op de spoedafdeling van Damiaan en die is uiterst kritisch. De kwaliteit van de zorg en de veiligheid van de patiënt komt in het gedrang. De focus ligt op meer behandelingen, minder tijd per behandeling, financiering van prestaties en niet op kwaliteitsvolle zorg. Ten slotte hekelt de audit ook de chaos en heeft het ernstige bedenkingen over de leiding van de eengemaakte spoedafdeling. Medewerkers worden niet gehoord door het management en er is te weinig appreciatie voor het harde werk van het personeel.

Als het regent in Oostende druppelt het in Brugge

Is de malaise in het Oostendse zorglandschap een eenmalig feit of de voorbode van erger? Alles staat of valt met het resultaat van de gemeenteraadsverkiezingen. In Brugge staat misschien hetzelfde scenario te wachten. Het AZ Sint-Jan staat daar als enige publieke ziekenhuis in West-Vlaanderen tegenover het AZ Sint-Lucas, dat privé is. 

Vorig jaar ontstond er al onrust op de gemeenteraad toen de vraag rond fusie en eventuele privatisering van het AZ Sint-Jan gesteld werd. Uit het antwoord van burgemeester Dirk De Fauw (CD&V) konden we alvast opmaken dat er toch een zekere druk van de katholieke zuil wordt uitgeoefend in de richting van een privatisering van het AZ Sint-Jan. Het is dan ook duidelijk dat het Brugse ziekenhuisdossier dé inzet zal worden van de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober.

Een eengemaakt Brugs ziekenhuis, het kan en mag zeker, maar we zullen ons blijven verzetten tegen een privatisering. Als we zien wat dit in Oostende heeft teweeggebracht, moeten we absoluut eenzelfde of misschien wel erger scenario in Brugge vermijden. Voor een sterke publieke zorg voor iedereen, niet winst, maar wel-zijn!

Stan Geernaert

Foto’s: Deborah Bureau – ACOD LRB